Tóta Gests og hennar kýr með skemmtilegt nafn

Hér gefur að líta ljósmynd sem Þórunn Vilbergsdóttir á Eyrarbakka tók fyrir nokkrum áratugum. Á ljósmyndinni eru amma hennar Þórunn Gestsdóttir - öðru og algengara nafni Tóta Gests og kýr hennar sem hafði skemmtilegt nafn. Tóta bjó í Garðbæ skammt frá Húsinu og var eflaust þekktasti nágranni Hússins og húsvörður Hússins. Hún stundaði stórfellda kartöflu- og þó einkum gulrótnarækt og átti meðal annars mikil viðskipti við afa minn Lýð Guðmundsson í Litlu-Sandvík sem hún mat mikils. Eitt sinn skiptu þau Tóta og Lýður á gulrótum og belju.

Fékk Lýður gulrætur, sennilega í miklu magni, en lét af hendi unga kú. Rak barnabarn Tótu, Ólafur Vilbergsson kúna niður á Eyrarbakka og átti Tóta hana í mörg ár.  En kýrin fékk hér að sjálfsögðu nafn við hæfi.  Kýrin hét Gulrót.

Söguna af Gulrót fékk ég fyrst að heyra hjá Halldóri Blöndal, fyrrverandi kaupamanni í Litlu--Sandvík og síðar forseta Alþingis,  þegar hann kom í góðum hópi vorið 2007 í Húsið á Eyrarbakka. Hann þekkti til beggja þessara staða, var kaupamaður í Litlu-Sandvík um níu ára skeið hjá afa og var stundum heimagangur hjá frænku sinni Ragnhildi Pétursdóttur kennda við Háteig og Engey sem átti Húsið á Eyrarbakka um mjög langt skeið miðlungann af 20. öld ásamt manni sínum Halldóri Þorsteinssyni.  Nafngiftina þekkti einnig Þórunn Vilbergsdóttir sem var svo góð að lána mér ljósmyndina.

Í viðtalsbók Guðmundar Daníelssonar rithöfundar og skólastjóra á Eyrarbakka Í húsi nánungans (1959) greinir Tóta nánar frá kúnni sinni.  Hún mjólkaði vel, stundum yfir 20 merkur og var ekki geld nema þrjár vikur fyrir burð. "Hún frú Ragnhildur í Háteigi skírði hana þetta. Ég keypti hana fyrir peninga sem ég fékk fyrir gulrætur. ... Allar skepnur skila afurðum í réttu hlutfalli við aðbúðina, sem þær njóta."

Athugasemdir

[Sigga systir (IP-tala skráð) 13.8.2008 kl. 10:27]

Ég man eftir Tótu.  Hún kom gangandi neðan af Eyrarbakka og bar tvo krossbundna pappakassa fulla af gulrótum.  Mér fannst hún svo óskaplega gömul, en mamma talaði oft um hvað hún var sterk að bera þessa þungu kassa alla þessa leið, þessi litla kona. 

Það er til mynd af Tótu þar sem hún stendur og horfir beint fram, á milli afa sem horfir niður til hennar og Aldísar systur sem horfir upp til hennar, gott ef Tóta var ekki með gulrótarkassana í höndunum.