Sönnun á eignarétti safngripa

 

Mál Ingimundar Kjarvals og fjölskyldu gegn Reykjavíkurborg er athyglisvert.  Þar vefengir fjölskyldan eignarétt borgarinnar á fjölda málverka eftir meistara Kjarval og ber fyrir sig að hann hafi ekki verið sjálfráða er hann átti samskipti við Geir heitinn Hallgrímsson borgarstjóra. Nú eru helstu málsaðilar fallnir frá og einungis hægt að dæma á líkum í þessu máli.  Og dómarar töldu sannað að Jóhannes Kjarval hafi gefið borginni málverkin og byggir á dagbókum sonar embættismanns og því að ekki mátti styðjast við læknaskýrslur. 

Mál þetta vekur mig til umhugsunar.  Svo vill til að einungis í undantekningartilvikum fylgja gjafabréf eða afsöl gjöfum til Byggðasafns Árnesinga, hvort sem um er að ræða stórar eða smáar gjafir.  Reyndar er að jafnaði útbúið gjafabréf ef um mjög verðmætar gjafir er að ræða eða t.d. bifreiðar.  Yfirleitt telja málsaðilar slíkt óþarfi enda hef ég reynt að passa upp á að enginn vafi leiki á þeim gjörningi hverju sinni að einstaklingur gefur opinberri stofnun, þ.e. safni, grip sem hann er sannarlega eigandi að og afsalar sér þannig eignarétti á gripnum um leið og safnið tekur við honum. Starfsreglur þurfa því að vera skýrar og allt skriflegt og vottað.  Það hefur virðist víst ekki hafa verið í tilviki Kjarvals.

Í þetta mál spilar einnig að hægt er að túlka orðið "varðveisla" á tvenna vegur, sem eign og umráð annarsvegar eða sem umráð einungis hinsvegar.  Á Reykjavíkurborg Kjarvals-teikningarnar eða er það einungis vörslu- og sýningaraðili þeirra?

Þjóðminjar í hættu?

 Úr Sandvíkurhreppi er það annars að frétta að í dag hófst niðurrif Haga. Hagi er sögufrægt hús sem stendur rétt neðan við iðnaðarhverfið á Selfossi rétt ofan flugvallarins. Það var reist 1911,  þegar Eyrarbakkavegur var tiltölulega nýlagður, áður en Selfoss varð að verslunarstað og Eyrarbakki enn höfuðstaður Suðurlands, sem veitingastaður við þjóðveginn.  Síðar eða um 1915 eignaðist Ungmennafélag Sandvíkurhrepps helminginn í húsinu og nýtti sem félagsheimili í nokkur ár. Eitt af helstu málum félagsmanna á þessari tíð var að koma upp flaggstöng og tilheyrandi fánagarði, skeifulaga hlöðnum á allar hliðar. Þetta var á þeim tímum þegar mikil sjálfstæðisvakning var meðal landsmanna og í fundargerðum ungmennafélagsins var þetta hjartansmál ungs fólks í hreppnum. Það hefur verið þarna sem fyrst var flaggað íslenska fánanum fyrir austan Fjall. Og enn stendur skeifulaga garðurinn eftir sem þögul heimild um merkilegt tímabil í sögu þjóðarinnar.  Ég er alveg viss um að hinar stórvirku jarðýtur Ræktunarsambands Flóa og Skeiða verða ekki nema í fimm mínútur að ýta yfir þessar þjóðminjar.Ég hef verið fylgjandi því að Hagi og garðurinn fái að standa þarna áfram.  En hinir ríku eigendur Haga, Ræktó, hafa engan áhuga á að varðveita söguna enda ekki í þeirra verkahring. Þeir hafa góðlátlega brosað til mín þegar þetta hefur borið á góma.  Ég hef vakið athygli bæjarstjórnar Árborgar á sögulegu mikilvægi hússins og garðsins. Þar vilja menn ekki standa á móti framförum og uppbyggingu. Ég hefi rætt þessi mál við framkvæmdastjóra Húsafriðunarnefndar og forstöðumann Fornleifaverndar.  Þar hef ég tjáð hið ótrúlega áhugaleysi meðal íbúa sveitarfélagsins á að varðveita söguna. Virtir fornsmiðir á Eyrarbakka, Gísli og Guðmundur, hafa meiraðsegja talið óforsvaranlegt að flytja húsið og gera upp annarsstaðar eins og víða tíðkast.

Nýtt blogg

Hér hefst færsla á tölvuspjalli Lýðs Pálssonar sem verður hér á blog.is framvegis.